Dit moet je doen bij een self-disclosure van een kind

“Mijn moeder slaat me als ze boos is…”

BAM. Dit is nou wat je noemt een onthulling. Als je een professional bent die werkt op een school of de kinderopvang kan het zijn dat ook jij weleens zo’n onthulling hebt gehoord. Het komt namelijk best vaak voor.

Zo’n onthulling kan het begin zijn van een verandering voor het kind. Maar in de praktijk gebeurt het helaas vaak dat zo’n bekentenis niet wordt herkend of zelfs wordt gebagatelliseerd. Of het wordt wél opgepakt, maar op de verkeerde manier – waardoor het kind verder op slot raakt en vaak het vertrouwen verliest.

Onthulling is een cadeautje

Kinderen die onveiligheid opgroeien zijn daar over het algemeen gesloten over. Daarom kan zo’n onthulling, hoe terloops misschien ook gebracht, een enorme openbaring zijn. Eigenlijk is het een cadeautje, want het kan het begin van een verandering zijn. 

Maar te vaak wordt er met een onthulling niet zorgvuldig omgegaan. De bekentenis wordt bijvoorbeeld niet serieus genomen, waardoor het moment bijna onopgemerkt voorbijgaat. Of er wordt juist opgepakt buiten het kind om, waardoor het kind in nog grotere onzekerheid terechtkomt. Met als effect? Dat het kind leert dat je er maar beter niet over kunt praten, want je wordt toch niet serieus genomen. 

Daarom moeten we enorm alert zijn op onthullingen en ze vooral serieus nemen. Maar wat moet je nou precies doen als een kind je met zo’n self-disclosure in vertrouwen neemt?

1. Neem de onthulling serieus

De eerste stap is het herkennen en serieus nemen van de onthulling. Het is niet aan jou om te bepalen of een onthulling klopt of niet klopt. Dat oordeel laat je over aan bijvoorbeeld Veilig Thuis of de zedenpolitie. Dus jij hebt je handen vrij om goed naar het kind te luisteren en de juiste stappen te nemen. 

Als je de ‘uitverkorene’ bent van een kind dat jou een onthulling doet, dan ben je misschien bang om dat vertrouwen te beschamen. Het kind wil misschien niet dat zijn ‘geheim’ bekend wordt. En is bang voor de gevolgen. Maar als jij pijn in je buik krijgt van zo’n onthulling, dan moet je er wat mee. Je kunt en mag als professional geen geheimhouding afspreken met het kind. 

Acute onveiligheid

Sinds 2019 is het afwegingskader toegevoegd aan de Meldcode Huiselijk Geweld en Kindermishandeling. Dat betekent dat je in het geval van een self-disclosure, wat we zien als acute onveiligheid, dit moet melden bij Veilig Thuis. Andere voorbeelden van dit soort onthullingen kunnen zijn: “Mijn vader slaat mijn moeder in elkaar.” of: “Als we naar Turkije op vakantie gaan ben ik bang dat ze me gaan uithuwelijken.” Je moet bij zo’n onthulling dus echt aan de slag. Maar ik kan me voorstellen dat je daar twijfels en dilemma’s bij hebt. Er zijn gelukkig wel handvaten die jou als professional op weg helpen.

2. Geef het kind regie

Wat je bijvoorbeeld wel kunt en moet doen, is het kind (voor zover als mogelijk) de regie geven. Dat betekent dat je het kind eerlijk op de hoogte stelt van de acties die je wilt ondernemen, én dat je het kind daarin meeneemt. Je zegt bijvoorbeeld “Ik moet dit bespreken met je ouders, want ik maak me zorgen. Wanneer denk jij dat een goed moment is om dat te doen?” 

Door wél te handelen, ook al vindt dat kind het moeilijk, geef je onbewust de boodschap mee dat volwassenen kinderen beschermen en serieus nemen. 

Gouden kans

Een self-disclosure is bij uitstek een gouden kans die niet vaak voorkomt, maar die je wel met beide handen moet aanpakken. Vaak hoor ik dat professionals de onthulling niet als zodanig herkend hebben, of er mee blijven rondlopen. Vaak wordt er niet overlegd met collega’s of Veilig Thuis. Maar het zorgvuldig omgaan met een onthulling van een kind is teamwork. Het is goed om voorzichtig te zijn, maar het is cruciaal dat je hoe dan ook handelt. Jouw acties kunnen ertoe leiden dat de geweldsspiraal doorbroken wordt.

Heb je een onthulling gehoord? Blijf er niet mee rondlopen maar bespreek het met je collega’s. Stap allereerst naar de Aandachtsfunctionaris Huiselijk Geweld en Kindermishandeling in jouw organisatie. Hebben jullie nog geen Aandachtsfunctionaris of wil je er zelf één worden? Regelmatig geef ik trainingen voor Aandachtsfunctionarissen. Ontdek hier wanneer de volgende gepland staan.